نکات مفید برای افزایش رشد و قد کودک

عوامل موثر در کوتاهی قد:

– کوتاهی قد در اکثر موارد ناشی از عوامل فیزیولوژیک مانند ژنتیک و همچنین پاتولوژیک رخ می دهد. علل پاتولوژیک کوتاهی قد شامل بیماری های مزمن گوارشی یا کلیوی، اختلالات کروموزومی، بیماری های مختلف نظیر سوء تغذیه و بیماری های ریوی و خونی و مشکلات روحی-روانی است.
– علت دیگر کوتاهی قد مربوط به اختلالات هورمونی می باشد. قد افراد نتیجه ای از تداخل عوامل داخلی و محیطی در طول دوران رشد است.
– عوامل داخلی تعیین کننده قد، فاکتورهای ژنتیکی است که فرد از والدینش دریافت می کند و قابل تغییر نیست.
– عوامل محیطی تاثیرگذار نیز عبارتند از: تغذیه، آب و هوا، اقلیم و بیماری ها و… مثلا شواهد موجود نشان می دهد نزدیکی یا دوری به خط استوا در اندازه بدن افراد موثر است.

نکته: اگر چه نمی توان عوامل محیطی و ژنتیکی را به راحتی جدا کرد ولی با بررسی ملل مختلف، نژادها و سرزمین های گوناگون این نتیجه به دست آمده که عوامل محیطی مانند تغذیه و رژیم غذایی مناسب و سالم بسیار مهم اند. بسیاری از مکمل ها و مواد مغذی و هورمون های ضروری برای این منظور، به صورت طبیعی و صنعتی وجود دارند که در پروسه رشد استخوان و افزایش قد موثر هستند.

ویتامین های موثر بر جلوگیری از کوتاهی قد:

1- کلسیم
کلسیم برای رشد و افزایش تراکم استخوان ها ضروری است چون ماده معدنی اصلی استخوانی می باشد. کلسیم در محصولات لبنی مانند شیر، پنیر، ماست و… تخم مرغ، گیاهان برگ سبز تیره مانند اسفناج، ماهی ساردین، مغزجات یافت می شود.

2- منیزیم
مصرف آن باعث افزایش تراکم استخوانی می گردد. منیزیم محرک غده تیروئید برای ترشح هورمون کلسیتونین است، این هورمون میزان کلسیم در خون و فعالیت سلول های استخوان ها را تنظیم می کند.

3- ویتامین های گروه B+
از بین ویتامین های گروه B ویتامین B1 و B2 در رشد قد و جلوگیری از کوتاهی قد نسبت به بقیه موثرتر هستند.

4- روی (Zn)
عنصر روی با تاثیر بر ترشح برخی هورمون های غدد جنسی و تاثیر مثبت بر غده تیروئید و ترشح کلسیتونین که با تاثیر بر افزایش تولید ویتامین D و در نتیجه جذب کلسیم در رشد استخوانی و افزایش قد می شود.

5- ویتامین D
حداکثر تاثیرگذاری آن بر سلامت استخوان و بافت های هم بند موثر بر افزایش قد و جلوگیری از کوتاهی قد در استفاده همزمان با کلسیم است. ویتامین D با افزایش جذب کلسیم و نشست آن در استخوان باعث تحریک رشد اسکلت استخوانی و بلندتر شدن قد می‌گردد.

6- ویتامین C
یکی از ویتامین های اساسی برای رشد و نیز افزایش قد و رشد اسکلتی بوده که این ویتامین در میوه های تازه از جمله مرکبات، زردآلو، توت فرنگی، انبه، سیب، موز، گوجه فرنگی و سبزیجات می باشد و باعث افزایش ساخت بافت اسکلتی شده و استحکام بیشتر آن را موجب می‌شود.

7- ویتامین K
ویتامین k به بدن کمک می کند که یک پروتئین استخوان کاملا کاربردی به نام استئوکلسین را بسازد. این پروتئین با کمک ویتامین k و با اتصال مناسب املاح کلسیم و فسفر در استخوان موجب تقویت و استحکام بافت اسکلتی شده و با افزایش تراکم توده استخوان رشد استخوان ها را موجب می‌شود.

8- فسفر
ساختار اصلی استخوان ها از کلسیم و فسفر است. فسفر بیشتر در منابع غذایی حاوی پروتئین از قبیل انواع گوشت سفید مانند مرغ و ماهی، تخم مرغ و در لبنیات و برخی از حبوبات یافت می‌شود.

9- سایر املاح و ویتامین ها
بسیاری از املاح و ویتامین ها از قبیل روی، مس، منگنز، سلیکون، فلوراید با تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بر ساخت بافت های هم بند و ماتریکس استخوانی باعث افزایش نشست کلسیم و سایر املاح دیگر در استخوان شده و فعالیت سلول های سازنده بافت استخوانی را افزایش می‌دهند.

10- درشت مغذی ها
علاوه بر املاح و ویتامین ها، درشت مغذی ها مانند گوشت کم چربی، مرغ، ماهی، شیر، پنیر، تخم مرغ و … هم بر رشد قدی و سلامت بافت اسکلتی تاثیر بسزایی دارند. غذاهای حاوی پروتئین از طریق تحریک آزادسازی هورمون رشد در سلامتی و افزایش قد موثرند.

11- آرژنین
آرژنین یکی از اسیدآمینه های مهم برای تحریک آزادسازی هورمون رشد در بدن می‌شود. این اسیدآمینه هم به صورت طبیعی در غذا وجود دارد و هم به صورت صنعتی برای مقاصد مختلف از جمله رشد قدی ساخته شده است.

12- هورمون رشد
درمان با آن اغلب بدون عارضه است ولی ممکن است موجب افزایش فشار داخل مغزی، التهاب لوزالمعده، تنگی کانال عصب در مچ دست، کاهش قند خون و … شود. خواب منظم و کافی و نیز ورزش، در ترشح هورمون رشد به صورت طبیعی تاحدود 50 % تاثیرگذار هستند.

ماهنامه دنیای سلامت – دکتر محمد علیمرادی